Dindarlığın ruh sağlığıyla koruyucu ve tedaviyi destekleyici ilişkisi kabul edilmektedir. Fakat toplumumuzda ruh sağlığının korunmasında, desteklenmesinde "dindarlığın, danışan tarafından aranan manevi çözümlerin" önemli olduğu gerçeği çoğunlukla bilinmemektedir. Bu nedenle "psikolojik desteğe" ihtiyacı olan kişiler ya inançları nedeniyle eleştirileceklerini ya da yaşamlarını şekillendiren dini değerlerinin problemin çözümü sürecinde önemsenmeyeceğini düşünürler. Maalesef toplumumuzda "psikoloji bilimine" karşı bu şekilde bir önyargı kalıplaşmıştır. Gerçekleştirmekte olduğum online bireysel psikoterapi hizmetine başvuran çoğu insanın, bu konuda bir tedirginlik yaşadıklarını görmekteyim. Bu nedenle bu konuya dikkat çekici bir başlıkla değinmek istedim. Gelin konuyu İslam ve psikoloji bağdaşımı çerçevesinde inceleyelim.

​

Öncelikle "Psikoloji biliminde" insanlar, inancı ne olursa olsun asla eleştirilmezler. Eğer çözüm noktasında aradıkları dinamikler inancının değerleriyle şekillenmekte ise bu durum terapi içerisinde önemsenir ve asla terapist tarafından göz ardı edilmez. Hiçbir psikolog, psikiyatrist, psikolojik danışman sizlerin inancını eleştirmez ve probleminizde aradığınız çözüm yollarını inancınızın değerleriyle eşleştirmekte olduğunu gördüyse; bunu gözardı edemeyeceği gibi, kendi inancını da sizlere empoze edemez. Bu mesleğin etik çerçevesidir. Bu çerçeveye uymayan bir terapistle görüştüğünüzü düşünüyorsanız, sürece devam edip etmemek sizlerin tercihidir.

​

Toplumumuzda insanların "İslam'ın değerlerine sahip yaşantı içerisinde bulunan terapistler" aradıklarını görmekteyim. Tabi ki bu sizlerin tercihidir fakat mesleğini doğru bir şekilde yerine getiren terapistin inancı ya da yaşamı nasıl olursa olsun; mesleki olarak sizlerin inancınızı eleştirmeyeceğine, istekli olduğunuz noktada çözüm noktasında bunu gözardı etmeyeceğine güvenebilirsiniz.

​

Toplumumuzda psikoloji bilimine karşı olan bu ön yargı, maalesef beraberinde farklı kalıp yargıları da getirmektedir. Öyle ki toplumumuzda "Müslüman olanın psikolojik problemleri olmaz" düşüncesi hakimdir. Bir Müslümanın depresyon vs. yaşaması günah ya da olanaksız mıdır? Tabi ki hayır. Psikoloji görünmeyen, sayılmayan... yönümüzle ilgilenmez. Burada psikoloji kavramını tam olarak İslam literatüründeki "ruh" kavramıyla eşleştirmek doğru değildir. Psikoloji soyut değil, somut bir bilim dalıdır. Nasıl ki organlarımızın bir işleyiş fonksiyonları bulunuyorsa, psikolojimizi şekillendiren düşünceler, duygular ve davranışlar da birbiri içerisinde belli bir örüntüyle çalışırlar. Hastalandığımızda şifa için ilaç takviyesine başvurmak ne kadar doğru bir yönelimse; psikolojik olarak bir problem yaşadığımızda ve bunu etrafımızda olan destek mekanizmalarıyla çözemediğimizde bir uzmana başvurmak, bizim için bir o kadar doğru bir yönelimdir.

​

Kişi yaşadığı problem karşısında çözüm için etrafında olan destek mekanizmalarına yönelir. Bu ailesi, arkadaşları, inancı... bir kitap dahi olabilir. Kişi problemi karşısında bu destek mekanizmalarıyla çözüm üretmeye çalışsa da bazen bu onun için başarısızlıkla sonuçlanabilir. İşte tam olarak bu noktada bir uzmanla yol almak gerekir.

​

İslam, psikoloji bilimine karşı değildir. Kur'an-ı Kerim'de insanın psikolojisini anlatan birçok ayet-i kerime vardır. Hatta bir çok hadis-i şerifte de bunu görebilmekteyiz. Psikoloji biliminin doğuşu çok çok eski tarihlere dayanmaktadır. Hatta üzülerek söylüyorum ki Selçuklu ve Osmanlı devletleri zamanında Darüşşifalarda psikolojik rahatsızlık yaşayan insanlara yönelik birçok tedavi yöntemleri uygulanırken, Batı'da psikolojik rahatsızlık yaşayan insanlar diri diri yakılmaktaydı. Biz, birçok alanda olduğu gibi maalesef bu alanda da tarihe değer vermeyerek ecdadımızın ilmini yeşertmeyi kaybettik. Ve modern psikoloji birkaç yüzyıl önce Batıda doğdu ve günümüzde birçok alanda gelişmeye devam etmektedir.

​

Kur'an-ı Kerim bizlere insan psikolojisi hakkında birçok bilgi veriri demiştik. Bunlardan bir örneği paylaşalım. Bakara suresinin 109. ayetinde "İnsanoğlunda haset ve kıskançlık duygusunun varlığından, hasedin temelde bir duygu ve irade problemi olduğundan, bu duygular kontrol edilmedikçe insanı zafiyete uğratacağından" bahsedilir. Burada Müslümanlara sormak istiyorum, kaçımız kıskançlık ve haset duygusunu ve duygunun davranışlarımıza yansıttığı yanlış eylemleri kontrol edebiliyoruz? Bir başka örnek, Efendimiz (sav) hadis-i şeriflerinde bizleri öfke duygusuna karşı uyarmış ve o duyguyu kontrol etmemizi nasihat etmiştir. Öfke insana ait temel ve sağlıklı bir duygudur, insandan ayrılamaz. Fakat sağlıkla kalabilmesi için bu duygunun kontrol altına alınması ve yönetilmesi gerekir. Peki Müslümanlara soruyorum, kaçımız öfke duygusunu ve onun davranışlarımızı yansıyan hatalarını kontrol edebiliyor ve yönetebiliyoruz?

​

İnsanoğlunun temelde üç ihtiyacı bulunur.

1. Fizyolojik ihtiyaç: Bu yaşamamız için bedensel gereksinimlerimizdir.

2. Manevi İhtiyaç: Bu inancımızı yaşamak, Rabbimize olan kulluğumuzu yerine getirmek için gereksinim duyduğumuz ihtiyacımızdır.

3. Duygusal İhtiyaç: Bu ise duygusal, psikolojik ihtiyaçlarımızdır.

​

Eğer bunlardan birisinde problem yaşarsak, diğer ihtiyaçlar ve sistemler bundan etkilenir. Tıpkı aç olduğunuzda ibadetinizi yerine getirirken zorlanmamız gibi. Tıpkı duygusal bir problem yaşarken, namazınızı huzursuz kılmamız gibi. Dinimiz bizlere "manevi çözümler" sunar. Aynı zamanda duygusal çözümler de önerir. Duygusal zorlukların önemini kabul etmeliyiz ve onları sadece manevi zorluklar olarak görmemeliyiz. İslam, bir Müslümanın psikolojik problemlerinde bu probleme dönük yardım almasını önerir. Tıpkı hastalandığımızda "şifanın yalnız Allah'tan geldiğini bilerek, bu bilinçle şifanın vesilesi olan "doktora gitmemiz" gibi.

​

Efendimiz (sav), evliliğinde (Hz. Aişe r.a. ile) bir problem yaşadığında bir danışanın yardımına başvurmuştu. İnsanlığın danışmanı, bir problem yaşadığında birinin dışardan yardımını istedi. Bu bizlere gösterir ki "Dışardan yardım almak Peygamberimizin (sav) sünnetidir."

​

Yaşanılan psikolojik problemlerde profesyonel bir uzmana başvurmanın hiçbir mahsuru, dinen yanlış tarafı yoktur. Bazen sadece manevi yardım almak yetmez. Zira problem duygusal bir alanda olabilir ve çözümü için psikolojik müdahaleleri gerektirebilir.

Müslüman birinin psikolojik destek alması, "imanının zayıf olduğunu" da göstermez. Bu düşünce tamamen mantıksızdır. Yakub (a.s) 'ı düşünelim. Yusuf (a.s) 'dan ayrı kaldığı için yıllarca ağladı, öyle ki en sonunda gözlerinin görme yetisini kaybetti. Allah Teala'ya Efendimiz (sav)'den daha çok kim bağlı olabilir? Hakk Teala, En' am suresinin otuz üçüncü ayetinde "Biliyoruz ki, onların söylediği seni gerçekten üzüyor" buyurmaktadır. Müslümanlara soruyorum, "Allah'a bağlı olan duygusal problemler yaşamaz" diyebilir misiniz?

​

Üzülmek, ağlamak... insanlara aittir ve bunlar manevi problemler değildir. Üzülmemiz gereken yerde üzülmeli, hatta ağlayabilmeliyiz. İslam, sıkıntılar karşısında bize sabrı önerirken; bizlere ağlama demez, üzülme demez. Biz insanız ve bunları yaşamamız çok doğal. Bakın İslam'ın kendisi bizlerden daha İslamcı...

Sanıyorum ki tüm bu açıklamalar, "Müslüman Psikolojik Destek Alır Mı" sorusu değil, "kalıp yargısına" yanıt olmuştur.

​

05. 01. 2024